Budowa i realizacja stawów retencyjnych
Streszczenie
W artykule zostały zawarte informacje dotyczące przebiegu procesu budowy stawów retencyjnych. Przedstawiono wymagane elementy na etapie projektowania, budowy, a także eksploatacji.
Słowa kluczowe: zbiornik, staw retencyjny, mała retencja, retencjonowanie wód, staw, retencja
* mgr inż. Karolina Skubis, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza
* mgr inż. Sebastian Kawa, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
Podstawowe pojęcia niezbędne dla prawidłowego poznania tematu
Zbiornik retencyjny – zbiornik gromadzący wodę dla celów użytkowych, np. zaopatrzenia w wodę, produkcji energii, nawadniania, rekreacji.
Staw wodny – zbiornik wodny, stosunkowo płytki, zazwyczaj mniejszy od jeziora. Na powierzchni zbiornika oraz na brzegach znajduje się roślinność zakorzeniona. Stawy wodne nie są bezpośrednio połączone z morzem, a niektóre z nich zasilane są przez wody rzeczne.
Mała retencja – Retencja wodna – zdolność do gromadzenia zasobów wodnych i przetrzymywania ich przez dłuższy czas w środowisku biotycznym i abiotycznym. W pewnym uproszczeniu pod pojęciem małej retencji rozumie się zdolność do gromadzenia wody w małych zbiornikach naturalnych i sztucznych. Mała retencja wodna powstaje także przez podpiętrzenie wód w korytach rzek, potoków oraz kanałach i rowach. Upraszczając, pod pojęciem małej retencji rozumie się zdolność do gromadzenia wody w małych zbiornikach naturalnych i sztucznych oraz wody podpiętrzane w korytach niewielkich rzek i potoków, w kanałach i rowach.
Celem zarówno małej jak i dużej retencji jest zachowanie wody opadowej w miejscu, gdzie ona spadła. Zbiorniki wodne pomagają w łagodzeniu skutków suszy i powodzi. Małe i duże – poprawiają bilans wodny otaczających je terenów. Budowa zbiorników wodnych pomaga zapewnić zrównoważoną gospodarkę wodną na przyległych terenach, zabezpieczając dostępność wód w okresach ich niedoborów i swobodny jej odpływ w okresie ich nadmiaru. Zbiorniki i stawy retencyjne poprawiają walory krajobrazowe i pozwalają na wprowadzenie do ekosystemu gatunków związanych ze środowiskiem wodnym.
Budowa stawu
Zbiorniki, stawy retencyjne przydomowe o powierzchni nie większej niż 50,00 m2nie wymagają pozwolenia ani zgłoszenia na budowę zgodnie z art. 29, ust. 1, pkt. 14 i 15 Prawa budowlanego. Konieczne jest wyłącznie uzyskanie zgłoszenia wodnoprawnego na ww. cel. Pamiętać należy, że staw retencyjny, którego dno i brzegi są uszczelnione nie powoduje ingerencji w stosunki wodne regionu, a zatem nie ma konieczności uzyskania zgłoszenia/pozwolenia wodnoprawnego.
Staw może powstać w miejscu, gdzie zapewniony jest dopływ wody z terenów przyległych. W celu zapewnienia prawidłowych warunków biologicznych zbiornik powinien mieć pojemność min. 15,00-20,00 m3. Wielkość stawu obliczana jest na podstawie wielkości powierzchni odwadnianych oraz współczynnika spływu. Ważne jest także umiejscowienie stawu w miejscu, gdzie nasłonecznienie wynosi ok. 6-7 godzin. Nadmiar słońca sprzyja rozwojowi glonów, dlatego w przypadku dużego nasłonecznienia warto rozważyć zastosowanie roślin zacieniających wodę.
Przed rozpoczęciem prac, bardzo ważne jest sprawdzenie czy w miejscu lokalizacji stawu nie ma infrastruktury podziemnej (kanalizacja, gaz, woda, sieć elektroenergetyczna, sieć telekomunikacyjna itp.).
Podstawą budowy stawu jest odpowiednio wyprofilowany wykop, składający się z trzech części: zagłębienia pod filtr mineralno-roślinny, staw właściwy, zbiornik przelewowy. Zagłębienie filtru powinno wynosić min. 50,0 cm poniżej poziomu terenu i min. 30,0 cm poniżej lustra wody. Głębokość stawu właściwego nie powinna być mniejsza niż 1,00 m, a spadek brzegów powinien wynosić 1:4 (min. 1:2). W celu określenia głębokości stawu należy sprawdzić poziom wód gruntowych. W tym celu wykonać wykop do głębokości ok. 1,50 m i po kilku dniach sprawdzić poziom wody, który się w nim znajduje. Na podstawie rzędnej terenu i rzędnej poziomu wody określamy zagłębienie stawu.
Rys. 1 Staw retencyjny, źródło: www.mapofpoland.pl
Zbiornik przelewowy projektować ok. 35,0 cm poniżej terenu i 15,0 cm poniżej lustra wody. Zagłębienie obsadzić roślinnością bagienną, związaną ze środowiskiem wodnym. Wykopy pod filtr i staw właściwy należy oczyścić z kamieni i gruzu, przysypać ok. 5,0 cm warstwą piasku i nakryć agrowłókninę i kolejno folią PVC. Wykop przygotowany pod filtr mineralno- roślinny należy połączyć ze stawem właściwym za pomocą rury drenarskiej, która umożliwi przepływ wody.
Filtr i staw właściwy obsadza się roślinnością odporną na zalewanie, a także okresowe susze. Należy obsadzić min. 1/3 powierzchni lustra wody stawu właściwego. Po obsadzeniu stawu roślinnością wykop zalewamy wodą do wysokości projektowanego zwierciadła. Filtr oraz zbiornik przelewowy również należy wypełnić wodą.
W czasie eksploatacji ważna jest pielęgnacja zbiornika. Należy kontrolować dopływ wody do zbiornika przelewowego i sprawdzać czy nie ma przeszkód uniemożliwiających przepływ wody. Wiosną należy pamiętać o usuwaniu suchych części roślin mechanicznie lub przez zastosowanie preparatów rozkładających materię organiczną. W celu napowietrzania zbiornika, zamontować pompę napowietrzającą. Latem ważna jest kontrola poziomu wody. W sytuacji, gdy poziom wody obniży się poniżej projektowanego, należy uzupełnić braki do wymaganego poziomu. Jesienią zabezpieczyć staw przed zanieczyszczeniem zbiornika spadającymi liśćmi z okolicznych drzew oraz wyjąć i wyczyścić pompę napowietrzającą. Zimą zbiornik zabezpieczyć przed zamarzaniem. Rozwiązanie stanowi styropianowy bądź plastikowy przerębel. Dryfujący po tafli wody pierścień z przykrywką, zabezpiecza wodę przed zamarzaniem w jego obrębie. Dodatkowo można wyposażyć go w podgrzewacz i pompkę inicjującą ruch wody.
Podsumowanie
Niewielkie stawy kopane wzbogacają różnorodność biologiczną krajobrazu. Mogą stanowić miejsce rozrodu płazów. Zbiorniki i stawy retencyjne odgrywają znaczącą rolę w zapewnianiu równowagi wodnej. Zgromadzona woda może być wykorzystywana w okresach suszy w gospodarstwie domowym np. do podlewania roślin, a także chronić przyległe tereny w okresach zwiększonych opadów deszczu.
Rys.2 Schemat typowego stawy retencyjnego, widok z góry i przekrój, źródło: www.sendzimir.org.pl
Warto pamiętać, że retencja wody jest niezwykle ważna i istotna dla środowiska naturalnego. Dodatkowo poprawia wilgotność okolicznych gleb oraz chroni tereny przed wystąpieniem suszy. Przy okazji realizacja stawu retencyjnego może być świetnym sposobem na zwiększenie atrakcyjności rekreacyjnej własnej nieruchomości.
Jeśli planujesz wykonanie stawu retencyjnego, nie wiesz jak się za to zabrać lub potrzebujesz pomocy przy uzyskaniu pozwolenia wodnoprawnego, zgłoszenia wodnoprawnego, a także pozwolenia na budowę lub zgłoszenia robót budowlanych, zgłoś się do nas.
Szczegółów o naszej ofercie uzyskasz na https://zaprojektujiwybuduj.pl/#oferta lub https://zaprojektujiwybuduj.pl/operaty-i-pozwolenia-wodnoprawne/ oraz https://zaprojektujiwybuduj.pl/projektowanie-melioracji-obszarow-i-systemow-odwodnienia-terenu/ .
Zespół naszych Inżynierów Ekspertów dokona analizy terenu i inwestycji, z uwzględnieniem ewentualnych ograniczeń występujących na danym terenie. Dzięki nam uzyskasz w znacznie skróconym czasie wszystkie niezbędne decyzje i pozwolenia oraz sprawnie zrealizujesz swoją inwestycję.
