Zjawisko suszy – występowanie, zagrożenia oraz metody zapobiegania

Streszczenie

W poniższym artykule poruszymy istotny temat dotyczący suszy. Jest to zjawisko coraz częściej spotykane w skutek zauważalnego wzrostu średniej temperatury rocznej oraz zmniejszonej liczby opadów w skutek działalności człowieka oraz zmiany w budowie Słońca. Odczuwalność zjawiska suszy jest niezależnie od pory roku oraz lokalizacji geograficznej.

Słowa kluczowe: susza, woda, retencja, energia, zagrożenia, metody zapobiegania suszy, zagrożenia związane z suszą

* inż. Sebastian Sikorski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
* mgr inż. Sebastian Kawa, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki


Susza – czym jest?

Zjawisko suszy jest niczym innym, jak dłuższym okresem czasu pozbawionym opadów atmosferycznych, bądź też ich niewystarczającą ilością względem średnich wartości dla danego okresu czasu na przełomie lat. Dodatkową cechą okresu suszy jest wysoka temperatura. Występowanie tego zjawiska najczęściej przypada na okres letni i w odróżnieniu od powodzi jest zjawiskiem rozwijającym się wolno w czasie, co utrudnia określenie jej początku i końca.


Rys. 1 Zjawisko suszy; źródło: https://www.sggw.edu.pl/wspolpraca-uczelni-oraz-pan-w-walce-z-susza/

Występowanie suszy

Susza jest zjawiskiem, która obejmuje cały obszar kuli ziemskiej i może występować niezależnie od pory roku. Jej odczuwalność jest zależna od położenia geograficznego, a także rodzaju gleb występującego na danym obszarze i stopnia zurbanizowania.

 W cyklu rozwojowym suszy wyróżniamy 4 etapy:

  1. Susza atmosferyczna – zwana także suszą meteorologiczną, występuje, kiedy mamy zjawisko deficytu odpadów, wskutek zmniejszenia ich ilości względem średniej opadów z poprzednich lat lub ich całkowitym brakiem. Zauważalny jest przy tym spadek wilgotności powietrza oraz wzmożone parowanie. Jest to pierwszy etap suszy.
  2. Susza rolnicza (glebowa) – określa się moment, w którym wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokajania potrzeb wodnych roślin oraz prowadzenia normalnej gospodarki wodnej w rolnictwie. Stanowi ona następstwo suszy atmosferycznej, którą można stwierdzić na podstawie zmian w stanie roślinności np. deformacja roślin, zdrewniałe wnętrze oraz zmniejszona liczba plonów (owoców).
  3. Susza hydrologiczna – objawia się długotrwałym obniżeniem poziomu wód powierzchniowych (rzeki oraz jeziora) względem poziomu wód na przełomie lat. Jest to następstwo poprzednich etapów suszy, co prócz stworzenia problemów gospodarczych związanych z transportem, przemysłem, czy turystyką stanowi dużo większe zagrożenie dla zwierząt oraz nas ludzi. Ten rodzaj suszy jest w Polce monitorowany przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego (IMGW-PIB).
  4. Susza hydrogeologiczna – podobnie jak poprzednie rodzaje suszy jest ona następstwem poprzednich i cechuje się spadkiem poziomu wód gruntowych (podziemnych), co objawia się wysychaniem studni. Monitorowaniem danego zjawiska zajmuje się Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB).

Zagrożenia związane z suszą

Niedobory wody spowodowane suszą mogą nieść kolosalne skutki dla naszego życia, zdrowia oraz otaczającej nas flory i fauny. Dodatkowo stanowi ona mocne obciążenie dla przemysłu, gospodarki oraz transportu i rekreacji.

Stanowi ona ponad 70% powierzchni Ziemi, jest kluczowym elementem dla wszystkich organizmów żywych, będąc odpowiedzialną za transport substancji odżywczych. Wszelkie jej niedobory mają znaczący wpływ związany z produkcją żywności, stanowiącej element niezbędny w życiu. Woda jest często jednym z kluczowych elementów przemysłu oraz gospodarki, niezbędną w procesach przygotowawczych, transportowych oraz produkcyjnych poprzez pobór bezpośredni z cieków lub zbiorników wodnych, bądź też przy pomocy miejskiego systemu wodociągowego. Kluczowym elementem naszego życia jest ciągłe przemieszczanie się w celach prywatnych, związanych z pracą, czy też wypoczynkowym. Dotarcie do niektórych miejsc może być utrudnione dla niektórych środków transportu, a jedyną możliwością jest żegluga wodna promem, tratwą, itp., a przy znacznym spadku poziomu wody żegluga staje się niemożliwa. Kolejnym negatywnym elementem, na jaki ma wpływ susza jest aspekt rekreacyjny oraz wizualny. Długotrwały okres suszy uniemożliwia korzystanie z wszelkiego rodzaju atrakcji wodnych, a także zaburza estetykę otoczenia, w szczególności w obrębie zbiorników wodnych. Jest to szczególnie uciążliwe, gdyż wraz ze wzrostem upałów zauważalny jest wzrost zainteresowania wypoczynku nad wodą.


Rys. 2 Wyschnięte koryto Wisły podczas suszy hydrologicznej w 2020 r.; źródło: https://dobrapogoda24.pl/artykul/susze-w-polsce-

Metody zapobiegania suszy

Choć nie jesteśmy w stanie całkowicie zapobiec zjawisku suszy, możemy ograniczyć nasz wpływ na nią. Cały proces zapobieganiu możemy zacząć od dość prostych codziennych czynności, aż po wysoce skomplikowane za pośrednictwem innych osób. Codziennie marnowane są duże ilości wody wykorzystywane podczas zmywania, gotowania, czy dbania o higienę osobistą poprzez nie zakręcanie wody, czy branie długich kąpieli. Korzystanie z pralki oraz zmywarki o wysokim zapotrzebowaniu na wodę także powoduje jej dodatkowe zużycie. I choć można pomyśleć, że przecież woda zostaje poddana oczyszczaniu i trafia z powrotem do obiegu to jest to proces długotrwały i przebiega wolniej, niż nasze zapotrzebowanie do ponownego użycia. Prócz nadmiernego zużycia zasobów wodnych, kluczowym elementem w przypadku suszy jest wyższa temperatura. Nasza działalność ma znaczący wpływ na wzrost temperatury poprzez emisje gazów cieplarnianych do atmosfery poprzez spalanie paliw kopalnych w celach grzewczych oraz produkcji energii elektrycznej. Wzmożony ruch pojazdów spalinowych także wpływa na ilość emitowanych gazów. W celu ich redukcji warto zainwestować w urządzenia nisko emisyjne, bądź zasilane energią z odnawialnych źródeł energii, ograniczenie codziennego zużycia energii także będzie niosło za sobą pozytywne efekty. Do codziennego transportu można wykorzystać środki transportu masowego, bądź, którego napędzanie nie powoduje nadmiernej emisji.

 

Linkografia:

www.gov.pl/web/susza/susza

https://stopsuszy.imgw.pl/

https://klimat.rp.pl/susza/art36534621-susze-przybieraja-na-sile-a-bedzie-jeszcze-gorzej

www.pl.wikipedia.org/wiki/Susza

Facebook
Facebook
Facebook