Znaczenie obiektów retencyjnych w Polsce i na świecie
Streszczenie
W artykule poruszony został temat istoty oraz sensowności realizacji obiektów retencyjnych pod kątem funkcjonowania człowieka oraz otoczenia. Artykuł opisuje również ich znaczenie oraz wpływ, jaki niesie za sobą.
Słowa kluczowe:
* inż. Sebastian Sikorski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
* mgr inż. Sebastian Kawa, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
Obiekty retencyjne i ich funkcje
Określenie to stosowane jest do sztucznie powstałych zbiorników wodnych tj.: jeziora, stawy, oczka wodne, zapory, a także licznego rodzaju zbiorniki podziemne. Mają one na celu zapewnić równowagę w gospodarce wodnej, a także umożliwić czerpanie dodatkowych korzyści.
Ich wysokie znaczenie jest szczególnie spowodowane wysokim stopniem zabudowy terenów przez liczne obszary warstw nieprzepuszczalnych. Stanowią one przez to ograniczenie dla okolicznych terenów na zachowanie naturalnego poziomu wilgoci, a zarazem obciążając inne rejony nadmiarem wody, do których ona trafia. Zbudowanie obiektów retencyjnych pozwala na zachowanie kontroli wraz z ograniczeniem szkodliwości dla środowiska, a także dla nas samych.
Do funkcji zbiorników retencyjnych należą:
- ochrona przed powodziami na terenach zalewowych;
- zapewnienie stałego poziomu wód w okresach suszy (utrzymanie żeglugi);
- magazynowanie wody dla potrzeb ludzkich, uprawy roślin oraz przemysłu;
- produkcja energii (hydroenergetyka);
- rozwój turystyki i rekreacji.
Rys. 1. Zbiornik retencyjny, źródło: https://sciezkimojegoswiata.com/2020/05/31/zbiorniki-retencyjne-trasa-na-idealny-spacer/
Ochrona przed powodziami na terenach zalewowych
Głównym aspektem stosowania obiektów retencyjnych na świecie jest ochrona terenów zagrożonych podtopieniem w skutek nadmiernych opadów lub też wiosennych roztopów. W szczególności na podtopienia są narażone obszary ulokowane na terenach nizinnych, położone wzdłuż koryt rzek, a także o dużej powierzchni warstwy nieprzepuszczalnej. Dzięki tego typu rozwiązaniu nadmiar wody zbierany z powierzchni nie powoduje nadmiernego obciążenia na ciekach wodnych wskutek, czego drastycznie podnosząc ich poziom, ale także pozwala na odprowadzenie wody, bez konieczności budowy długich połączeń do koryt wodnych.
Zapewnienie stałego poziomu wód w okresach suszy (utrzymanie żeglugi)
Odwrotnością wcześniej wspomnianego zjawiska jest niedobór wody, najczęściej objawiający się w okresach letnich wskutek podwyższonej temperatury. Utrzymanie stałego poziomu ma szczególne znaczenie dla transportu wodnego śródlądowego. Spadek poziomu wód poniżej określonych wartości może spowodować unieruchomienie, bądź, co gorsza uszkodzenie jednostki pływającej, oddziałując także na inne obszary życia codziennego.
Rys. 2. Wyschnięte koryto Wisły w Warszawie, źródło: https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,25070307,rekordowa-susza-w-warszawie-wody-w-wisle-wciaz-ubywa.html
Magazynowanie wody dla potrzeb ludzkich, uprawy roślin oraz przemysłu
Istotnym elementem w życiu codziennym jest zagospodarowanie wody na potrzeby własne, przemysłowe, czy też związane z produkcją żywności. W życiu codziennym wykorzystujemy wodę do wielu podstawowych czynności jak gotowanie, zmywanie, pranie, czy chociażby higiena osobista. Zapewnienie odpowiedniego poziomu czystości wody dostarczanej do naszych mieszkań wymaga licznych procesów oczyszczania, a co za tym idzie sporej ilości czasu, dlatego istotną rolę stanowi magazynowanie oczyszczonej wody w czasie mniejszego poboru.
Wykorzystanie dużych ilości wody jest także zauważalne w różnych branżach przemysłu. Najczęściej prócz spełniania potrzeb sanitarnych, wykorzystuje się ją do schładzania podzespołów w urządzeniach, czyszczenia oraz transportu produktu podlegającego obróbce. Są to procesy w wysokim stopniu wodochłonne, przy których powstaje wysoka ilość ścieków. Procesy te wymagają stałego dostępu do wody, najczęściej pod określonym ciśnieniem.
Wiadomo nie od dziś, że woda stanowi kluczowy składnik dla rozwoju i przetrwania dla wszystkich organizmów żywych. Jest ona kluczowym elementem przy uprawie roślin, które stanowią pokarm zarówno dla nas ludzi, jak i zwierząt. Zapotrzebowanie na wodę u roślin wynika nie tylko z potrzeby wzrostu, ale także pozwala ona na ukorzenienie się w podłożu, które pod wpływem wody staje się bardziej miękkie, a zarazem dostępne.
Produkcja energii (hydroenergetyka)
Aktualnie na świecie zauważalny jest trend rozwoju energetyki źródeł odnawialnych. Ma on na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń uwalnianych do otoczenia powstałych w skutek spalania paliw kopalnych. Najbardziej powszechnymi źródłami energii odnawialnej są słońce, wiatr oraz woda. Poprzez budowanie zapór na korytach rzek i wymuszenie przepływu wody przez specjalnie przystosowane turbiny, których wirniki zostają wprawione w ruch strumieniem wody i przetwarzając go w energię elektryczną wykorzystywaną do różnych celów.
Rys. 3. Schemat budowy elektrowni wodnej, źródło: http://agroenergetyka.pl/?a=article&id=119
Rozwój turystyki i rekreacji
Szczególnie w okresie letnim można zauważyć popularyzacje wypoczynku oraz rekreacji nad obiektami wodnymi. Stanowi to doskonałą możliwość oderwania się od rzeczywistości, rozwoju nowych pasji, a także zadbania o swoje zdrowie. Jednakże w wielu miejscach jest to rodzaj aktywności nie możliwy do zrealizowania ze względu na brak istniejącego dostępu do linii brzegowej, bądź naturalnych zbiorników wodnych. Dla takich obszarów świetną alternatywą są właśnie zbiorniki retencyjne mające na celu poprawić atrakcyjność obszaru oraz możliwości korzystania z otoczenia.
Podsumowanie
Podsumowując, wszystkie powyższe funkcje pełnione przez obiekty retencyjne, ich znaczenie jest kluczowe dla nas. Mają one wpływ na poprawę naszego bezpieczeństwa, zapewnić równowagę wodną, zapewniają nam utrzymanie stałego dostępu do wody zarówno w domu, jak i w pracy. Zapewniają funkcjonowanie maszyn w przemyśle, a także produkcje żywności. Dodatkowo są częścią źródeł odnawialnej energii oraz obiektów rekreacji wodnej. Często są to obiekty, których obecności oraz wpływu nie zauważamy na co dzień, jednakże ich brak mógłby mieć katastrofalne skutki.
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbiornik_retencyjny
https://www.melioracje.net/budownictwo-hydrotechniczne/zbiorniki-retencyjne
